Leidraad voor een gesprek
Beste (groot)ouders, Een relatie begint met begrip. Begrip vraagt het vermogen om je in te leven in de wereld waarin je kind zich beweegt. Om dit te kunnen aanvoelen heb je ook begrip nodig om met gepaste woorden en met een juiste attitude over het gebruik van pornografische inhouden na te denken.
In wat volgt proberen wij jullie te ondersteunen in het hele proces dat het bekijken en gebruiken van pornografisch materiaal met zich meebrengt.
Wat is eigenlijk pornografie?
Het begrip pornografie wordt afgeleid uit de Griekse woorden pornè (= hoer) en graphein (= schrijven, tekenen). Pornografie bestaat al zeer lang: er werden reeds bij de opgravingen in Pompeï wandschilderingen en expliciet-obscene voorstellingen gevonden. Hoe uiteenlopend pornografie zich ook toont, zo verschillend zijn ook de diverse voorstellingen en definities ervan. Over het algemeen worden als pornografie bestempeld, voorstellingen met expliciete seksuele inhouden die schaamte opwekken, beledigend en obsceen zijn en in seksuele opwinding resulteren.
Heeft pornografie een betekenis in de ontwikkeling van je opgroeiend (klein)kind?
Het internet is de belangrijkste bron van pornografie bij de jongeren. Hier vinden ze met een paar muisklikken – soms ongewild – voorstellingen die naargelang het geslacht en inhoud kunnen gebruikt worden om opgewonden te geraken, om ermee te lachen, om zijn grenzen te bepalen of om te masturberen. Het is nooit gemakkelijker geweest om bijna altijd en overal aan pornografisch materiaal te geraken.
Wereldwijd bestaan er hiervoor ongeveer 400 miljoen websites. Deze mogelijkheden kunnen ertoe leiden dat jongeren tegenwoordig heel vroeg orale praktijken en verschillende standjes leren kennen en ze ook uitproberen. Je opgroeiend (klein)kind wordt bijgevolg geconfronteerd met geseksualiseerde beelden, woorden en communicatie die niet overeenkomen met hun lichamelijke en geestelijke ontwikkelingsrijpheid. Velen willen dan nadoen wat ze op de beelden gezien hebben. Het zou kunnen dat ze er hierdoor perfect willen uitzien, al naargelang hun persoonlijkheidsstructuur, de ervaring in hun kinderjaren en de stijl van opvoeden die ze meemaakten.
Puberteit
In het begin van de puberteit zoekt je (klein)kind zijn eigen identiteit alsook zijn plaats in de maatschappij. Het begint zich nu stilaan los te maken van de ouders en meer en meer zijn eigen sociale contacten op te bouwen. Daarbij spreekt ook de seksualiteit een belangrijke rol. Het naakte lichaam en de eigen seksualiteit worden gezien als een privéaangelegenheid die voor de blikken van de anderen verborgen moet blijven. Opgroeiende kinderen doorlopen tijdens de puberteit lichamelijke en geestelijke veranderingen. Er worden geslachtshormonen geproduceerd en die helpen het lichaam om geslachtsorganen te ontwikkelen.
Voor meisjes betekent dit:
- Begint rond 10-12 jaar
- De borsten groeien
- De vagina met clitoris en schaamlippen worden groter
- Haargroei onder de oksels en op de vagina
- Ze krijgen hun maandstonden
Voor jongens betekent dit :
- Begint rond 11-13 jaar
- Stemwisseling
- De penis wordt langer en dikker
- De teelballen groeien
- Haargroei onder de oksels, op de borst, op de teelballen
- Zaadlozing
- Bekwaam tot voortplanting
De ontwikkeling van de hersenen
Door deze lichamelijke ontwikkeling verandert er één en ander in het hoofd van jonge meisjes en jongens. De Amerikaanse psychiater Jay Giedd van het National Institute for Mental Health in Maryland heeft duizenden hersenen van kinderen en tieners doorgelicht met een kernspintomatograaf (MRI Scan). Daarbij is hij op een reusachtige bouwwerf gestoten, waarbij constant nieuwe stellingen worden samengeschroefd en oude weer worden afgebroken. Onder de invloed van een bruisende productie van seksuele hormonen ontstaat er in de hersenen een groeistroom. Het begint met een grote productie van nieuwe zenuwcellen in de voorhersenen en bij meisjes bereikt dit zijn hoogtepunt op elf, bij jongens op 12 jaar.
Ook de Duitse Prof. Herald Hüther, Neurobioloog in de Psychiatrische Kliniek van de Universiteit van Göttingen verklaart dat er : ‘ voor en tijdens de puberteit, onder de invloed van de productie van seksuele hormonen, een bepalende fase van herstructurering ontstaat in de hersenen’. Dit wil zeggen : Zenuwcellen vormen in die periode krachtige nieuwe verbindingen (netwerken). ‘Verbindingen’ die regelmatig belast worden, blijven behouden of worden zelfs nog versterkt. Bijna niet of helemaal niet gebruikte kanalen verkommeren of verdwijnen. Het brein ontwikkelt zich dus afhankelijk van het gebruik.
Gerald Hüther zegt : ‘Uit oorspronkelijk smalle paden (gekoppelde neurale verbindingen) worden naargelang de frequentie, de duur en de intensiteit van het gebruik neurale paden, wegen, straten, autobanen gemaakt, d.w.z. uiteindelijk worden ze tot vaste structuren, geëffende denkwijzen, gewoontes, beelden, die nu meer gebruikt worden en die zich daardoor ook verder versterken’
Volgens G. Hüther leren we dan met de grootste intensiteit als:
- het emotioneel wordt
- we ons in een kwetsbare fase van onze ontwikkeling bevinden
- het de eerste ervaringen zijn van deze aard
Pornografie ontwikkelt dan ook een zeer sterk effect als :
- ze met sterke gevoelens – opwinding, orgasme – verbonden is
- het waargenomen wordt in de kindertijd of in de puberteit
- er geen eigen seksuele ervaringen zijn aan vooraf gegaan
Tabea Freitag, een deskundige vat samen : ‘ Uit leerpsychologisch standpunt is het alarmerend wanneer deze vroege confrontatie gebeurt, zoals hierboven uitgelegd, in een periode waarin de seksuele voorkeursstructuur zich vormt in de hersenen, zich consolideert rond de puberteit en verbonden is met seksuele opwinding. Hierbij komt dat opgroeiende kinderen zeer beïnvloedbaar zijn in deze puberale fase van onzekerheid en normoriëntering’. 1
In deze tijd van ontwikkeling, beste (groot)ouders, worden je opgroeiende kinderen verliefd, een tijd waarin seksuele wensen en voorkeuren ontdekt worden en moeten beleefd worden. De kwetsbaarheid en de gevoeligheid stijgt. De Franse psychotherapeute Françoise Dolto noemt dit groeiproces het ‘kreeftensyndroom’
‘Wanneer de kreeft zijn pantser wisselt, verliest hij eerst zijn oude pantser en is dan, zo lang zijn nieuwe nog niet gegroeid is, volledig weerloos’
De eerste liefde
Je opgroeiende kinderen worden verliefd, houden handjes vast met hun vriend of vriendin, brengen veel tijd met mekaar door en kussen. Ze hebben het gevoel dat ze bij elkaar horen. De eerste kwetsbare liefde wordt meestal als zeer romantisch beleefd. Intiem worden duurt meestal weken en zelfs maanden. Dikwijls speelt hierbij ook de invloed van de media een rol.
Waarom?
Ze bevinden zich in een onstabiele levensfase (zie paragraaf : ‘De ontwikkeling van de hersenen’), die de eerste oorzaak is van hun onzekerheid. De veranderingen van hun lichaam, het gebrek aan eigenwaarde, de druk om ‘normaal te zijn’ en de wisselende twijfel aan zichzelf leven vooral bij de meisjes, die zoeken naar waardering bij hun leeftijdsgenoten. Ze willen ‘de eerste keer’ achter de rug hebben en kunnen meepraten. De jongens daarentegen willen eindelijk ervaren wat een jongen tot man maakt. De nieuwsgierigheid om de mogelijkheden , die de pornografie op het internet biedt, uit te proberen en zich eigen te maken, is groot. Als dit gebruiksgedrag onberedeneerd en aanhoudend blijft bestaan, dan kan het voorkomen dat de behoeftebevrediging op de voorgrond treedt. Er vindt dan een gewenningsproces plaats. Gelijke reacties kunnen alleen maar met verhoogde stimulansen bekomen worden. Uw kinderen verleren wat echte liefde is, juist in deze periode waarin ze pas beginnen te leren wat liefde is.
In deze onstabiele ontwikkelingsfase hebben uw kinderen steun, oriëntering, verduidelijking, houvast en dialoog nodig. Hier biedt de familie niet alleen een emotionele ondersteuning maar ook uitstekende ontwikkelingsmogelijkheden. Zoals bekend vindt ontwikkeling niet plaats in je comfortzone, maar is eerder een uitdagende zone en deze speelt zich eerder in een grensgebied af.
Je eigen grenzen en die van je kind beschermen en daarenboven een balans vinden tussen constructieve controle, aanmoediging en een streven naar zelfstandigheid bewerkstelligen, is een uitdagende opgave.
De familie als emotioneel opleidingskamp
Als ouder ben je voor je opgroeiende kinderen onmisbaar en ben je een emotionele ondersteuning bij het werken aan een relatie. Soms luisteren ouders niet of ze reageren niet als hun kinderen onbedachtzaam een seksueel getinte taal hanteren. Het maakt ouders sterker en sensibiliseert uw opgroeiende kinderen als je hierop gevoelig inpikt en een gesprek probeert aan te knopen. Dit wordt ook bevestigd door experten met uitspraken die we jullie niet willen onthouden.
‘Jongeren stellen het zeer op prijs om iemand tegenover zich hebben die niet snel en hevig gechoqueerd is, niet de moralist uithangt, maar iemand die zich echt voor hen interesseert, én hen ook duidelijk zijn mening zegt’ (Grimm, Rhein u. Müller, 2011).
‘Ik denk dat men niets kan verbieden. Verbieden maakt alles nog veel aantrekkelijker. Het is veel belangrijker dat jongeren de vaardigheden verwerven om met deze dingen adequaat om te gaan en erover na te denken. Ouders moeten een mening hebben, moeten leren met zichzelf om te gaan en hun attitude delen met de jongeren.’ (idem)
‘Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat jongeren in een vertrouwelijk kader volwassen aanspreekpartners kunnen bereiken, die de vragen over hun pornografische voorstellingen daadwerkelijk open en competent kunnen beantwoorden’ (Wanielik, 2009)
Zich empathisch tonen betekent in de eerste plaats begrip tonen en heeft normaal gezien een inkijk nodig in zijn eigen biografie. Dit bevordert het begrijpen van het eigen seksuele zelfconcept. Op het gebied van seksuele opvoeding is het mogelijk dat, als er geen gesprek met je kind heeft plaatsgevonden, je eigen seksuele voorstellingen en je eigen seksuele moraal onberedeneerd op je kind wordt overgedragen.
10 regels x 10 vragen x 10 antwoorden
Een gesprek aanknopen kan je leren. Daarbij gaat het in de eerste plaats om een bemiddeling van respect voor gevoelens en noden. Een klassiek recept bestaat niet. Wat er wel is zijn :